رابطه نقطه عطف منحنی رطوبتی با برخی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک

شاخص si عبارت است از مقدار شیب منحنی رطوبتی در نقطه عطف وقتی که منحنی رطوبتی براساس مقدار رطوبت جرمی خاک در برابر لگاریتم طبیعی مکش خاک (در مبنای e)، رسم می¬شود و به عنوان شاخص کیفیت فیزیکی خاک (si) در نظر گرفته ¬می¬شود. از آنجایی¬که اندازه¬گیری شاخص si بسیار وقت¬گیر و پر¬هزینه است استفاده از توابع انتقالی بسیاری برای تخمین آن پیشنهاد شده ¬است. به این منظور از 58 نمونه خاک که به صورت سطحی (cm 10-0) از خاک¬های اراضی استان گیلان و همدان تهیه شده بودند، استفاده شد. ویژگی¬های اندازه¬گیری شده در این خاک¬ها شامل توزیع اندازه ذرات خاک (هیدرومتری)، جرم مخصوص ظاهری (کلوخه و پارافین)، درصد کربن آلی (والکلی-بلک)، ph خاک (گل اشباع)، درصد رطوبت اشباع (جرمی)، هدایت هیدرولیکی اشباع (بار افتان) و رطوبت جرمی خاک در مکش¬های صفر، 10، 33، 50، 100، 1000 و1500 کیلو¬پاسکال بوده است. مقادیر رطوبت اندازه¬گیری شده در مکش¬های فوق به نرم افزار retc وارد و پارامتر¬های معادله ون گنوختن (n , ?) تعیین شد. شیب منحنی رطوبتی در نقطه عطف با استفاده از معادلات دکستر به دست آمد که بر مبنای معادلات ون گنوختن است. سپس با استفاده از نرم افزار spss رابطه رگرسیونی بین شاخص si و ویژگی¬های مورد مطالعه خاک تعیین شد. نتایج نشان داد در کل خاک¬های مورد مطالعه همبستگی معنی¬داری بین شاخص si با درصد کربن آلی، ph خاک، درصد رطوبت اشباع، رطوبت ظرفیت مزرعه¬ای و نقطه پژمردگی دائم در سطح یک درصد و با هدایت هیدرولیکی اشباع در سطح 5 درصد وجود دارد. در خاک¬های شالیزاری بین شاخص si با جرم مخصوص ظاهری، ph خاک و درصد رطوبت اشباع در سطح یک درصد و با درصد رس در سطح 5 درصد همبستگی معنی¬داری مشاهده شد. نتایج نشان داد در خاک¬های زیرکشت گندم بین شاخص si با جرم مخصوص ظاهری، درصد رطوبت اشباع، رطوبت ظرفیت مزرعه¬ای و رطوبت نقطه پژمردگی همبستگی معنی¬داری در سطح یک درصد وجود دارد. همچنین رابطه رگرسیونی قوی و معنی¬دار بین مقادیر شاخص si اندازه¬گیری شده و برآورد شده برقرار بود و ضریب تبیین اصلاح شده بین این دو به ترتیب در کل خاک¬های مورد مطالعه، شالیزار و گندم¬زار برابر 68/0، 61/0 و 85/0 به دست آمد. بر اساس نتایج، میانگین شیب منحنی رطوبتی در هر سه گروه خاک مورد مطالعه بیش¬تر از 04/0 بود که نشان¬دهنده¬ی ساختمان خوب و کیفیت فیزیکی مناسب و رشد ریشه به اندازه کافی در این خاک¬ها است.